Rolpaal Wapenveld-1
Lokatie Kanaaldijk 87
Geplaatst: ?? dec 2025
Beeldhouwwerk tzt: voorstelling Papierfabriek/rol
Buitengewoon
De geschiedenis van de Berghuizer papierfabriek.
Rechts-tegenover de plaats waar U nu staat stond bijna 170 jaar lang een papierfabriek.
De papierfabriek werd in 1839 gesticht door Lubbertus Gerrevink en de fabriek ontleende de naam aan het buurtschap Berghuizen.
In 1884 verkoopt Gerrevink de dan ‘machinale’ papierfabriek aan H.G.D. Cramer. De naam wordt: Machinale Papierfabriek Berghuizen Fa. B. Cramer.
De voorouders van H.G.D. Cramer hadden in 1711 al een papierfabriek met de naam Cramer.
In 1898 legt een grote brand de fabriek in de as, maar de fabriek wordt herbouwd.
In 1911 wordt het 200 jarig bestaan gevierd van de papierindustrie die B. Cramer in Ootmarsum startte. In 1911 had het bedrijf 184 werknemers.
In 1961 werd het 250 jarig bestaan van de nu Koninklijke Berghuizer papierfabriek groots gevierd. Directeur Cramer overhandigde de loco burgemeester van gemeente Heerde een cheque van F. 100.000,= voor de aanleg van een (overdekt) zwembad.
In 1962 werd papiermachine 8 (PM8) opgebouwd, maar door een verslechterde conjunctuur, ontstond een financieringstekort, en dat was de reden om te fuseren met de Koninklijke Papierfabrieken van Van Gelder Zonen N.V.
In 1981 ging het slecht met “Van Gelder”, en de “Berghuizer” dreigde mee te gaan in een faillissement. Door een gunstig rapport over de levensvatbaarheid van de Berghuizer, en een grote gezamenlijke inspanning van personeel en omringende gemeentes, een hypotheek van de Nationale Investeringsbank en een samenwerking met Enso in de snijfabriek, lukte het de Stichting tot Instandhouding van de Berghuizer papierfabriek om zelfstandig door te gaan. Het Finse Enso redde de Berghuizer, door een 50 % deelname en voor Enso was het een voordeel om het Finse papier hier te snijden.
Tussen 1994 en 2005 was een moeilijke periode, met fusies en afslanken. In 2007 besluit het management de fabriek alsnog te sluiten. De PM 7 wordt op 16 april stil gezet en de snijafdeling in december 2007. Het terrein werd later: ‘aan de natuur teruggegeven’.
Sinds 1962 is de scheepvaart op het kanaal niet meer mogelijk, en werden grondstoffen en producten op andere wijze vervoerd en in 1970 werd ook de spoorlijn opgeheven.
Papier maken.
Wat je nodig hebt: oud papier tot pulp gemaakt, een bak met veel water en een schepraam.
Oud papier kun je aanvullen met cellulose uit hout van loof-en naaldbomen. Om de kleur en de inkt uit oud papier te verwijderen heb je bleekmiddelen nodig. Om de gladheid of de bedrukbaarheid te verbeteren heb je nog wat hulpstoffen, pigment en bindmiddelen nodig. En tenslotte voor het drogen heb je nog warmte nodig.
Dat is precies wat de schepen hier in het verleden naar toe gebracht hebben: Oud papier, cellulose, turf of later kolen, Chinese klei en heel af en toe: aluin.
Het benodigde water voor het maken van papier werd onttrokken aan het kanaal. Dit deel van het kanaal was ‘watervoerend’ d.w.z. dat het water in dit kanaalvak stroomt. Bij Heerde komt het riviertje de Grift uit in het kanaal.
De schepen van de beurtvaart voerden een flink deel van het geproduceerde papier weer af.
Hiernaast zien we de ‘Griftstroom’ een beurtschip, gebouwd in 1925 in Muiden.
Tot 1954 in eigendom van H. van Triest uit Kampen /Apeldoorn. Na 1954 van de ‘Stanfries rederij’ in Rotterdam.
De scheepsafmetingen zijn L 29,9 m breedte 5,0 en tonnage 125 ton. Brandmerk: 324 B Arnh 1954.
De schipper in de jaren van 1940 tot 1951 was: T. Gort.
Bron: https://berghuizererfgoed.nl voor foto’s en tekst.
Bron: gegevens schepen: https://www.s2ho.nl